Türk-Sovyet Dostluk ve Tarafsızlık Anlaşması’nın feshedilmesi ile ilgili ABD nasıl bir gelişme ön görmüştür?

 Cevap: Sarper, Packer’e, “Sovyetlerin Türk toprakları olan Kars veya Ardahanüzerindeki iddialarını sürdüreceklerine inanmadığını ancak sorunun iki taraflı değil çok taraflı olduğunu vurgulayarak Montrö Sözleşmesi’nin yeniden gözden geçirilmesi için baskı yapmasını olası bulduğunu” belirtmiştir (ABD Ulusal Arşiv, doc. 761.67/4-2845). 1925 Sovyet-Türk Anlaşması’nın feshedileceğinin ilanı hakkında bilgi aldıktan sonra, ABD Dışişleri Bakanlığı 18 Nisan 1945 tarihinde “Sovyet- Türk İlişkilerinde ABD’nin Çıkarı” adlı gizli bir tutanak hazırlayarak Ankara’daki ABD temsilciliğine göndermiştir. Belgeye göre, “Sovyetler Birliği’nin Türkiye Cumhuriyeti politikasıyla, Çarlık Rusya’nın Osmanlı İmparatorluğu’na yönelik politikası arasında çok büyük fark bulunmamaktadır. Rusya’nın Türkiye ile ilgili olarak çıkarları genelde aynı kalmıştır: Güvenlik ve Türk boğazları aracılığıyla açık denizlere erişim isteği” (ABD Ulusal Arşiv, doc. 761.91/4-1845). Türkiye ve TürkSovyet ilişkileri konusunda derin bir analiz sonrasında, söz konusu belge şöyle sonuçlanmaktadır: “ABD, Montrö Sözleşmesi’nin gözden geçirilmesi konusundaki herhangi bir öneri için tavrını (1) eğer olacaksa Türkiye’nin egemenliği ve bağımsızlığına etkisi, (2) Boğazlar aracılığıyla yapılan ticarete serbestlik prensibi açısından etkisi, (3) uluslararası güvenlik sistemine uygunluğu ve (4) daha geniş olarak Balkanlar ve Doğu Akdeniz bölgesindeki siyasi ve stratejik etkilerini dikkate alarak temellendirmelidir.”